مقایسه روشهای مختلف حفظ رطوبت در کشت دیم گونه گازرخ (Moringa peregerina)

وجود دوره‌های خشکی طولانی‌مدت که به‌طور معمول در طول دوره رویش گیاه اتفاق می‌افتد، یکی از معضلات پیش ‌روی جنگلکاری و احیاء رویشگاه‌های جنگلی در ناحیه اقلیمی صحارا- سندی است. با استفاده از سیستم‌های جمع‌آوری هرزآب و ذخیره‌سازی رطوبت در خاک، می‌توان ضمن کاهش تنش‌های خشکی، ‌شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک را نیز بهبود بخشید. به‌منظور بررسی بهترین شیوه ذخیره‌سازی رطوبت در جنگلکاری گازرخ (Moringa peregerina)، پروژه تحقیقی در قالب طرح آماری کرت‌های خردشده با سه تکرار با تیمار اصلی نوع کاشت (بذر، نهال گلدانی با منشا بذر) و تیمار فرعی شیوه‌های ذخیره‌سازی رطوبت در پنج سطح (بانکت هلالی، گودال عمیق همراه با کاه‌وکلش و بقایای گیاهی در کف گودال، ورقه پلی‌اتیلنی روی تشتک اطراف یقه، سوپرجاذب و تشتک اطراف یقه) در محدوده شهرستان راسک بر روی تراس‌های حاشیه رودخانه سرباز از سال 1387 به مدت چهار سال به مرحله اجرا درآمد. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نشان می‌دهد که نهال‌های گلدانی نسبت به نهال‌های حاصل از کشت مستقیم بذر از زنده‌مانی بیشتری برخوردار می‌باشند و بین تیمارهای ذخیره رطوبت در سطح پنج درصد، تفاوت معنی‌داری وجود دارد و تیمارهای ورقه پلی‌اتیلنی، بانکت هلالی و خاروخاشاک نسبت به تیمارهای دیگر برتری داشته و سوپرجاذب در پایین‌ترین رتبه قرار می‌گیرد. بررسی خصوصیات کمی (ارتفاع، تاج‌پوشش و قطریقه) نهال‌ها نشان می‌دهد که بین تیمارهای ذخیره رطوبت تفاوت معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود داشته و تیمارهای بانکت هلالی و خاروخاشاک در طبقه برترین‌ها بوده و بین آنها تفاوت معنی‌داری مشاهده نمی‌شود. همچنین تیمارهای سوپرجاذب و شاهد (تشتک) در رتبه‌های آخر قرار می‌گیرند. اثر متقابل تیمارها مؤید بیشترین رشد در تیمارهای بانکت هلالی و خاروخاشاک در نهال‌های گلدانی و کمترین رویش در تیمار سوپرجاذب و بذر است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، استفاده توأم بانکت هلالی، ورقه پلاستیکی و خاروخاشاک برای جمع‌آوری و ذخیره رطوبت در جنگلکاری‌ها در مناطق خشک همراه با نهال گلدانی توصیه می‌شود.